Adoptie meten bij verandering, meer dan een score

Aug 25, 2025

Elke verandering in een organisatie draait uiteindelijk om één ding, adoptie. Dat klinkt eenvoudig, maar zodra je doorvraagt, blijkt adoptie veel breder dan simpelweg weten wat er verandert. Het gaat om het daadwerkelijk doen, voelen en volhouden van nieuw gedrag. Wie adoptie goed wil meten, moet dus verder kijken dan het vinkje achter een training of het invullen van een enquête. Maar waar begin je, wat kun je meten, en wat blijft altijd buiten beeld?

Wat is adoptie eigenlijk

Adoptie betekent dat medewerkers nieuw gedrag echt overnemen. Het is zichtbaar in dagelijkse routines, merkbaar in gesprekken en voelbaar in de cultuur. Pas als mensen anders werken, anders denken en vooral zelf keuzes maken in hoe ze dat doen, is er sprake van adoptie.
Adoptie stopt dus niet bij begrijpen of akkoord gaan, het begint pas als mensen het nieuwe gedrag daadwerkelijk toepassen.

In een organisatie waar we teams moesten laten samenwerken via een nieuw systeem bleef het gebruik eerst achter. Medewerkers kregen daarna ruimte om zelf te kiezen hoe ze het systeem inzetten binnen hun werkproces, waardoor het systeem geen doel op zich werd, maar een hulpmiddel.

Hoe kun je adoptie meten

Adoptie meten vraagt om meer dan alleen cijfers. Natuurlijk zijn er kwantitatieve indicatoren zoals

aantal gebruikers van een nieuw systeem
deelname aan trainingen
aantal suggesties of meldingen rond het nieuwe proces

Maar als je daar stopt, mis je het belangrijkste.
Gedrag is vaak subtiel zichtbaar, bijvoorbeeld hoe vaak teams het nieuwe werken bespreken, of mensen hun fouten durven te delen en of het nieuwe gedrag in gesprekken genoemd wordt. Dit soort signalen vertellen je meer over adoptie dan een ingevulde vragenlijst.

Praktische meetmethodes zijn onder andere

observatie, kijk hoe mensen het nieuwe gedrag in de praktijk toepassen
interviews en informele gesprekken, vraag medewerkers hoe zij de verandering ervaren
data uit systemen, combineer kwantitatieve data zoals gebruik met kwalitatieve verhalen over waarom het wel of niet lukt

Waarmee moet je altijd beginnen

Begin altijd met het concreet maken van gewenst gedrag. Wat wil je precies zien veranderen, en hoe is dat herkenbaar voor iedereen in de organisatie.
Vraag bijvoorbeeld, wanneer weet je als team dat je deze verandering omarmt, of hoe ziet succesvol gebruik eruit in jouw werk.

Kies vervolgens een klein aantal meetpunten die aansluiten bij de praktijk, zoals

hoe vaak wordt het nieuwe gedrag zichtbaar in teamoverleggen
welke keuzes maken mensen anders dan voorheen
waar ontstaan fricties en waarom

Leg daarbij nooit de focus alleen op cijfers. Kwalitatieve feedback levert minstens zoveel inzichten op.

Wat kun je nooit helemaal in cijfers vangen

Vertrouwen, eigenaarschap en betrokkenheid zijn lastig te meten, maar onmisbaar voor echte adoptie. Je merkt ze vooral in de manier waarop mensen over verandering praten, hun enthousiasme, of juist hun terughoudendheid.
Soms lijkt adoptie geslaagd op papier, maar merk je in gesprekken dat medewerkers zich nog niet verbonden voelen met de verandering. Of je ziet dat mensen creatieve oplossingen vinden om het nieuwe werken in te passen, dat is vaak een teken dat adoptie begint te landen.

Let dus altijd op

het gesprek op de werkvloer
stil verzet of enthousiasme
onverwachte successen of aanpassingen
kleine signalen van eigenaarschap, mensen nemen initiatief, delen successen, wijzen elkaar op het nieuwe gedrag

Waarom is de rol van de change manager zo cruciaal

De change manager is de ogen en oren van het veranderproces. Jouw rol is om te luisteren, signaleren en patronen te herkennen, juist ook waar data ophoudt.
Je bent degene die gedrag duidt, vragen stelt en inzichten deelt. Je laat zien dat verandering geen project met een einddatum is, maar een reis die telkens opnieuw aandacht vraagt.

Daarnaast kun jij verbinding maken tussen cijfers en verhalen. Door naast dashboards ook gesprekken en observaties mee te nemen, ontstaat een eerlijker beeld van waar de organisatie staat. En vooral, je helpt leiders en teams om adoptie niet als verplichting te zien, maar als kans om het werk samen slimmer, prettiger en betekenisvoller te maken.

Wil je meer leren over hoe je met gedragswetenschap en het STEAR-model eigenaarschap en duurzame verandering creëert? Kijk dan op Change Adoption Design voor meer informatie over het programma.

Stay connected with news and updates!

Stay updated with the latest insights and stories on change design: subscribe to our newsletter and never miss an update! Don't worry, your information will not be shared.

We hate SPAM. We will never sell your information, for any reason.