Waarom AI-adoptie stokt: 8 weerstanden en hoe je ze doorbreekt met behavioral design
May 12, 2025
Organisaties investeren in AI-tools met grote ambities: slimmer werken, meer efficiëntie, betere beslissingen. Maar de realiteit is vaak weerbarstig. AI blijft steken in pilots, of wordt mondjesmaat gebruikt. Niet omdat mensen het niet willen, maar omdat er frictie zit in het gedrag dat nodig is voor adoptie.
In plaats van harder te duwen, loont het om slimmer te ontwerpen. Gedragsontwerp helpt om die weerstanden te herkennen én te verzachten. In deze blog verkennen we acht veelvoorkomende belemmeringen én hoe je er met behavioral design beweging in krijgt.
1. Te abstract: “Wat moet ik hiermee?”
Veel AI-toepassingen blijven hangen op strategisch niveau. De belofte klinkt indrukwekkend, maar voor de eindgebruiker blijft het vaag. Wat verandert er concreet in hun werkdag?
Gedragsontwerp-oplossing:
Maak het gedrag concreet. Laat gebruikers zien: wat doe je anders, op welk moment, met welke handeling? Een korte demo of een eerste ‘test het zelf’-moment kan de abstractie doorbreken.
2. Overweldiging: “Ik weet niet waar te beginnen”
AI-tools brengen vaak nieuwe interfaces, begrippen en workflows. Dat kan overweldigend zijn, zeker als het niet direct duidelijk is wat er van iemand verwacht wordt.
Gedragsontwerp-oplossing:
Bied een klein startgedrag aan. Iets simpels, laagdrempeligs. Denk aan: één klik, één verzoek aan een AI-tool, één use case. Start klein om groot gedrag mogelijk te maken.
3. Verliesaversie: “Wat als ik straks overbodig ben?”
AI roept angst op. Voor verlies van controle, autonomie of zelfs een baan. Dat triggert psychologische weerstand, hoe rationeel de voordelen ook lijken.
Gedragsontwerp-oplossing:
Benadruk wat gebruikers winnen, niet wat de organisatie wint. Laat zien hoe AI ondersteunt in plaats van vervangt. Maak van AI een hulpbron, geen bedreiging.
4. Gebrek aan feedback: “Merk ik er iets van?”
Als gedrag geen zichtbaar effect heeft, dooft motivatie snel uit. Zeker bij technologie die op de achtergrond werkt, is het lastig om de waarde ervan te voelen.
Gedragsontwerp-oplossing:
Visualiseer impact. Laat gebruikers direct zien wat hun interactie oplevert. Denk aan voorbeelden, resultaten of succesverhalen binnen het team.
5. Geen sociale norm: “Doet iemand anders dit eigenlijk?”
Zolang AI-gebruik niet de norm is in het team of de organisatie, voelt het als een experiment. Dat ondermijnt vertrouwen én motivatie.
Gedragsontwerp-oplossing:
Gebruik sociale bewijskracht. Deel verhalen van collega’s die al werken met AI. Maak zichtbaar: het gebeurt al, en dit levert het op.
6. Frictie in bestaande routines: “Het past niet in mijn workflow”
Zelfs als mensen wíllen, lukt het niet altijd. AI-tools staan vaak los van de dagelijkse werkprocessen. Elke extra stap is een extra drempel.
Gedragsontwerp-oplossing:
Integreer AI in bestaande tools of rituelen. Denk aan prompts in vergadersjablonen, dashboards of e-mailclients. Hoe minder context-switching, hoe groter de kans op adoptie.
7. Gebrek aan autonomie: “Het wordt me opgelegd”
Wanneer AI-gebruik wordt verplicht, roept dat snel weerstand op. Mensen willen zelf keuzes maken, ook in hoe ze technologie inzetten.
Gedragsontwerp-oplossing:
Geef autonomie, maar met richting. Bied opties aan in plaats van instructies. Denk aan: Wil je deze e-mail herschrijven met AI of met feedback van een collega? Zo blijft de gebruiker in controle.
8. Vergeten onderhoud: “Het zakt weer weg”
Zelfs succesvolle startmomenten verwateren als het niet geborgd wordt in gedrag en cultuur. AI-adoptie is geen eenmalige actie, maar een proces.
Gedragsontwerp-oplossing:
Ontwerp herhaalgedrag. Maak AI-gebruik onderdeel van routines, zoals weekstarts of retro’s. En vier successen expliciet: wat werkte, wat hebben we geleerd?
Tot slot
AI-adoptie stokt zelden op intentie, maar vaak op frictie in gedrag. Mensen willen best anders werken, als we het ze makkelijker maken. Door met een behavioral design-bril te kijken, verplaats je je van overtuigen naar ontwerpen.
En juist daar zit de sleutel tot duurzame adoptie.
Stay connected with news and updates!
Stay updated with the latest insights and stories on change design: subscribe to our newsletter and never miss an update! Don't worry, your information will not be shared.
We hate SPAM. We will never sell your information, for any reason.
